Urządzenia kontrolno-pomiarowe wykorzystywane są bardzo szeroko w różnych dziedzinach nauki i techniki, a także w wielu gałęziach przemysłu, jak energetyczna, ciepłownicza, gazownicza, spożywcza, chemiczna, farmaceutyczna bądź samochodowa, Znajdują zastosowanie w miejscach, gdzie precyzyjne kontrole czy pomiary są niezbędne i kluczowe dla bezpieczeństwa pracowników, a także procesów technologicznych. Dzięki specjalistycznym przyrządom oraz miernikom możliwe są pomiary ciśnienia, temperatury czy wilgotności. Zbiory odpowiednich specjalistycznych urządzeń składają się na kompleksowe systemy kontrolno – pomiarowe, dzięki którym możliwe jest otrzymanie pełnej informacji dzięki wykonaniu szeregu badań.
Urządzenia kontrolno-pomiarowe
Stosowanie odpowiednich urządzeń pomiarowo-kontrolnych umożliwia pomiar temperatury, ciśnienia, natężenia i barwy światła, przepływu, cech gazów oraz cieczy, pozycji i wymiarów, siły, wibracji, częstotliwości, radiacji, a także pomiarów elektrycznych, energetycznych czy magnetycznych. Wiele urządzeń używanych jest w szczególnych warunkach pracy, jak zapylenie, wstrząsy, wysoka temperatura, bądź sterylność. Wymagają wtedy większego stopnia ochrony, rozwiązań specjalnych czy stosowania materiałów zgodnych z branżowymi normami.
Urządzenia kontrolno-pomiarowe dzieli się na:
- mierniki – przyrządy pomiarowe pozwalające określić wartość mierzonej wielkości (np. woltomierz, amperomierz, galwanometr czy uniwersalny multimetr),
- rejestratory – urządzenia służące do zapisu, archiwizacji i prezentacji zebranych parametrów w danym czasie, np. temperatury, ciśnienia, wilgotności (rejestratory z zapisem danych na taśmie papierowej, np. badania EKG, EEG, rejestratory z cyfrowym zapisem danych),
- charakterografy – urządzenia elektroniczne służące do przeprowadzenia szybkich pomiarów, umożliwiające wyznaczenie charakterystyk mierzonego elementu i jego obserwację na ekranie urządzenia (np. wyznaczanie charakterystyk prądowo-napięciowych elementów półprzewodnikowych),
- detektory – urządzenie służące do wykrywania (detekcji), a czasem również rejestracji zjawisk oraz parametrów fizycznych sygnałów. Stosuje się je, gdy badany sygnał nie może być zarejestrowany bezpośrednio i musi zostać zamieniony na inną formę umożliwiającą obserwację bądź rejestrację (detektory cząstek, promieniowania elektromagnetycznego, zmiany składu chemicznego bądź zmian parametrów fizycznych).
Systemy kontrolno-pomiarowe
Systemy pomiarowo – kontrolne stosuje się w przemyśle do automatyzacji procesów technologicznych. Są niezbędne praktycznie każdym procesie produkcyjnym. Zapewniają wysoką jakość i oszczędność w przemyśle. Dzięki nim możliwe jest stałe nadzorowanie np. wymiarów wykonywanych elementów.
Na systemy pomiarowo – kontrolne składają się całe zespoły jednostek funkcjonalnych objęte wspólnym sterowaniem. Ich cechą charakterystyczną jest algorytmizacja procesów pomiarowych oraz współdziałanie wszystkich urządzeń i oprogramowania. Współcześnie można zaobserwować tendencję do rozbudowy oprogramowania systemów, a także redukcji części sprzętowej. W systemach na ogół stosuje się dużą ilość wszelkiego rodzaju czujników. Rozmieszczone na całym kontrolowanym obiekcie zbierają z otoczenia wszelkie sygnały. Wszystkie urządzenia pomiarowe są połączone z serwerem poprzez interfejs. Bardzo ważna jest odpowiednia akwizycja i przetworzenie sygnałów.
Jedną z podstawowych różnic między klasycznymi urządzeniami kontrolno-pomiarowymi a systemami kontrolno-pomiarowymi jest fakt, że w tym drugim obszarze podstawą funkcjonowania jest oprogramowanie. Coraz częściej systemy wyposażone są w bezprzewodową komunikację do przesyłania i analizowania wyników online. Nowość stanowią technologie chmurowe służące do przechowywania, a także zarządzania danymi, zwłaszcza w dużych systemach. Projektowanie oraz programowanie systemów kontrolno-pomiarowych wymaga specjalistycznych umiejętności, dlatego jest cenione w wielu gałęziach przemysłu.
